“Het wordt een van de beste jaren”: hoe doen de Itxassou-kersen het in Baskenland?

In Itxassou is de kersenoogst in volle gang in juni 2025. Gesterkt door een goed seizoen hopen de ongeveer dertig producenten die zich rond het merk Cerise d'Itxassou hebben verenigd nog steeds een BOB te verkrijgen

Een ladder gemaakt van fruitboomschors en een rieten mand over haar schouder volgen haar door de boomgaarden. In de schaduw van de Itxassou-kersenbomen, met uitzicht op de eerste plooien van de Pyreneeën, geniet Maryse Cachenaut van haar tere rode vruchtjes.

Stuk voor stuk, als parels die hij nauwkeurig onderzoekt, wacht deze producent al 30 jaar op de paar weken voor de zomer om de Baskische kersen te oogsten, de trots van het dorp. Onderhouden, selecteren en ook hopen, "we hebben nog steeds te maken met kwetsbare vruchten", waarschuwt de boer. Goedemorgen, koude periodes... "Er is altijd een risico zolang de vruchten nog niet rijp zijn."

Gelukkig zou het kersenseizoen dit jaar, 2025, goed moeten eindigen voor de Baskische telers in de 66 gemeenten van het geregistreerde merk "Cerise d'Itxassou". "De afgelopen tien jaar hebben we meer onregelmatig weer gehad. Meer jaren met slechte oogsten. Het was bijvoorbeeld consistenter in de voorgaande twintig jaar", benadrukt de teler, die nu al spreekt van een "goed jaar 2025": "Het wordt een van de beste jaren."

Voor deze producent, die bijna al haar fruit in jam verwerkt, betekent een goede oogst ook duurzaamheid. "Het stelt ons in staat om meer voorraad aan te leggen. Met de kleine oogst van vorig jaar hebben we sinds begin dit jaar geen jam meer gehad om onze klanten te bevoorraden", legt de vrouw uit, die tevens voorzitter is van Xapata, de kersentelersvereniging van Itxassou.

Er worden drie kersenrassen geteeld, en "aopéables", van de acht die onder de naam Itxassou-kers vallen: La Peloa (paarse tot zwarte kers), la Xapata (gele tot oranje kers) en la Beltxa (zwarte kers). "Dit zijn rassen die zijn aangepast aan het klimaat hier. We spreken van guignes, dat is heel anders dan bijvoorbeeld een bigarreau. Ze zijn veel kleiner. We kunnen hier geen grote kersen produceren met regen, anders zouden ze barsten." Een hele knowhow.

Rond de boer die ochtend wisselen drie generaties producenten elkaar af in deze familie-GAEC. "We oogsten met mijn zoon, maar mijn vader helpt ons altijd een beetje. Hij zet het vak voort", geeft Maryse Cachenaut met een kleine glimlach toe. Het is moeilijk om bepaalde reflexen te doorbreken, vooral voor dit gewas dat diep geworteld is in het Baskische landschap.

"Begin 20e eeuw, tot in de jaren 60, was dit het hoogtepunt van de kersenteelt hier […] Het was vooral een afzetmarkt voor verse kersen (niet verwerkt tot jam, r.d.), die naar groothandelaren in Bayonne en Dax gingen. Er werkten ook meer mensen op de boerderijen." Grotere gezinnen en boerderijen vol arbeiders, maar Maryse Cachenaut blijft deze link tussen kersen en de Baskische regio benadrukken. Ze gelooft ook in de toekomst van de sector, die deel uitmaakt van een evenwichtige economie.

Een "zuinige" teelt, vooral wanneer de bomen een paar jaar oud zijn, en waarvoor volgens haar "weinig land" nodig is. Maar de boerin wijst er ook op dat voor haar en haar collega-producenten gemengde landbouw en veeteelt essentieel blijven. "Ik houd zelf ook schapen; mijn man neemt het momenteel over."

Die ochtend wees Maryse Cachenaut naar een klein gebouwtje achter in de boomgaard. "De oudste bomen staan ​​er vlak achter. Sommige zijn vijftig jaar oud. Sommige van mijn buren hebben er een paar die bijna tachtig jaar oud zijn." Al in 1860 verwonderde Pierre Loti zich in zijn memoires over de "pracht van tuinen, boomgaarden en rozenstruiken in dit kleine landje kersenbomen..." Meer dan een eeuw later waren er geen rozenstruiken meer te zien, maar kersenbomen met parelmoeren rode kleur, en de producenten als erfgenamen.